Stand van zaken op energiemarkt sinds 2004

Vijftien jaar geleden is de liberalisatie van de energiemarkt een feit geworden: vanaf dat moment mogen energieleveranciers met elkaar gaan concurreren en consumenten mogen zelf kiezen waar hun energie vandaan komt. Vijftien jaar later wordt de balans opgemaakt.

Omdat bedrijven sinds de liberalisering van de energiemarkt met elkaar kunnen concurreren, kunnen ze sindsdien ook failliet gaan. In de afgelopen jaren zijn diverse energieleveranciers omgevallen. Gevolg voor consumenten: teveel betaalde voorschotten worden niet terug betaald. Voor de liberalisering waren energiebedrijven in Nederland in handen van provincies en gemeenten.

Positieve gevolgen

Het doel van de verandering in organisatie van energieleveranciers was het stimuleren van innovatie en efficiëntie, het aanwakkeren van concurrentie op de groothandelsmarkt en lagere energieprijzen voor de consument. Die lagere energieprijzen is een van de positieve gevolgen voor de consument, maar of die lagere energieprijzen daadwerkelijk naar voren komen, valt niet goed te zeggen. Dat komt omdat de energiemarkt een behoorlijk geïntegreerde Europese markt is, waar veel factoren een rol spelen, zoals aanleg van windparken en zonneparken.

Niet voor iedereen

Niet voor iedereen valt de liberalisering positief uit. Voor zogenoemde sleepers bijvoorbeeld. Zo worden klanten, die niet overstappen, genoemd. Zij krijgen geen speciaal actietarief en betalen in de praktijk extra om de overstapbonus van nieuwkomers te financieren. Volgens Autoriteit Consument en Markt (ACM) stapte de helft van de Nederlanders nog nooit over, of voor het laatst langer dan drie jaar geleden.

Doordat energiebedrijven ook failliet kunnen gaan, is het belangrijk te weten of een energieleverancier financieel gezond is. Vooral voor mensen met schulden is dat van belang. Wanneer een bedrijf failliet gaat, kun je fluiten naar te veel betaalde voorschotten. ACM dient bedrijven die zich richten op kwetsbare groepen speciaal in de gaten te houden.

In de huidige energiemarkt wordt steeds meer van de consument verwacht; er zijn ontelbaar veel keuzes in energiecontracten. Wel is de keuze makkelijker te maken. Energiemaatschappijen zijn tegenwoordig verplicht voor elk type contract alle aanbiedingen, kortingen en variabele bedragen samen te vatten in een enkel termijnbedrag. Dat maakt alles wat overzichtelijker.